Horror in the Andes, een korte documentaire van Martha-Cecilia Dietrich, is de making of van een bloedovergoten verfilming van een eeuwenoud Inca-verhaal, The Curse of the Inca. Een low-budget horrorfilm, zoals ze in de Peruaanse regio Ayacucho de afgelopen decennia bij tientallen zijn gemaakt. Voorafgaand aan vertoning van haar documentaire op zaterdag 1 november 14:15 bij Imagine zal Dietrich uitgebreid ingaan op de sociaal-politieke context van deze hyperlokale genrefilms. Het evenement maakt deel uit van ons themaprogramma Reversing the Gaze – Reclaiming history met Inheemse Fantastische cinema. We spraken Dietrich kort over haar werk.
Dietrich, eenOostenrijks-Peruviaanse antropologe, stuitte op de Ayacuchaanse horrorfilmscene tijdens een bezoek in 2016. ‘Ik zag een enorm lange rij wachtenden voor een bioscoop staan. Uit pure nieuwsgierigheid kocht ik een kaartje, en sindsdien ben ik verslingerd aan Ayacuchaanse horror. De film, The Pink House (La casa rosada), bleek gebaseerd op waargebeurde, gewelddadige martelpraktijken door het Peruaanse leger tijdens het interne gewapende conflict (1980 – 2000). Het publiek was heel divers: er zaten zelfs kinderen van een jaar of vijf in de zaal! Films zoals The Pink House worden vaak vertoond en zijn iedere keer uitverkocht. Het raakt een gevoelige snaar bij de gemeenschap, die zich gemarginaliseerd voelen wat betreft representatie op het grote scherm.’
Gemarginaliseerd én gestigmatiseerd, omdat de regio lang werd geassocieerd met terreurbeweging Lichtend Pad. Toen die in de jaren ‘90 grotendeels werd uitgeschakeld, konden de trauma’s getackeld worden. Een jonge generatie ging aan de slag met videoapparatuur en vond in het horror-genre een ideale uitlaatklep.
In de afgelopen drie decennia zijn er drie trends aan te wijzen. Dietrich: ‘In de nineties gingen veel van de films over het recente gewapende conflict, een subgenre dat ook wel violencia social werd genoemd. Toen die verhalen opraakten kwamen de cautionary tales, over dat je niet na het donker naar buiten moet en geen vreemdelingen moet vertrouwen. Nu, zoals bij The Curse of the Inca, ligt de focus weer meer op koloniale verhalen, uit de tijd van de Inca’s en de Spaanse invasie.’
Overigens haalt maar een klein percentage van alle films de laatste akte. Dietrich: ‘De ambitie om een film te voltooien is er wel, maar er is vaak geen financiering en steun. Wat je dan vaak ziet is dat makers samen losse scènes bekijken en bespreken. Als een soort sociaal gebeuren.’ Aan het slot van Horror in the Andes wordt die praktijk treffend zichtbaar gemaakt: in een huiskamer doet een laken dienst als projectiescherm. Familie en vrienden kijken mee.
De documentaire maakt nieuwsgierig naar de Peruaanse horrorfilms zelf. Maar zullen die ooit de weg naar de internationale festivals, laat staan filmmarkten, bereiken? Dietrich: ‘De mensen en de creativiteit zijn er, maar er zijn niet genoeg opleidingen, geen infrastructuur en financiering. En dat is weer een gevolg van de huidige Peruaanse cultuurpolitiek. Met hun films vragen de makers om aandacht en respect, en om ondersteuning van de Peruaanse filmindustrie. Internationaal liggen er ook kansen; geen beter genre dan horror om mensen enthousiast te maken, toch? Het mooiste zou zijn als er producenten naar Ayacucho komen en de mensen daar helpen geweldige films te maken, zodat de beleidsmakers in Lima de waarde ervan gaan inzien.’
